Marusya Çuray
| Marusya Çuray | |
|---|---|
| ukr. Маруся Чурай | |
 | |
| Təxəllüsü | Маруся Чураївна |
| Doğum tarixi | 1625[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1653[1][2][…] |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | müğənni, şair, yazıçı |
 Marusya Çuray Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Marusya Çuray (ukr. Маруся Чурай; 1625[1][2][…], Poltava – 1653[1][2][…], Poltava) — əfsanəyə görə Poltavada yaşayan əfsanəvi Ukrayna xalq müğənnisi və Xmelnitski dövrünün şairəsi.
Marusya Çuray: "Ah,Qritsyu getmə", "Arabalar dağlardan yuvarlanır", "Kazaklar işığa qalxdı" və s. kimi bir sıra mahnıların müəllifi hesab olunur. O, həmçinin Marusya Çuraivna kimi də tanınır.
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Rəvayətə görə, Marusya Çuray 1625-ci ildə kazak yüzbaşı Qordeyin ailəsində anadan olub.
Pavlyukla birlikdə edam edilən atasının ölümündən sonra o, Poltavada anası ilə birlikdə yaşamağa davam edib. Gənclik illərində onun gənc kazak İvan İskranın da içində olduğu bir çox pərəstişkarı olsa da, lakin o, ürəyini Poltava alayı kornetinin oğlu, Grits Bobrenkoya verdi. 1649-cu ildə Xmelnitski üsyanı başlayanda Grits geri dönəcəyini vəd edərək müharibəyə getdi. Marusya Çuray 4 il onu gözlədi. Lakin Poltavaya qayıdaraq, Marusyaya əhəmiyyət verməyən Grits başqasına aşiq olmuşdu. Grits Poltava ailəsindən olan Martin Puşkarın qardaşı qızı Galya Vişniak ilə evləndi. Bu xəyanəti qəbul etməyən Marusya, Gritsi, zəhərləmək qərarına gəlir (başqa bir versiyaya görə, onu qəsdən zəhərləyib).
1652-ci ilin yayında Poltava məhkəməsi Marusyaya ölüm cəzası verdi. Hökmün mətni Ukrayna Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanasında XV-XVII əsrlərə aid kazak qanunvericiliyinə aid materiallarda qorunur. Bu sənəd Marusya Çurayın mövcudluğunun yeganə sübutudur. Bəzi məlumatlara görə, İvan İskra atasının xidmətlərinə görə Xmelnitskinin əfv məktubunu edam edilməli olduğu binaya çatdırıb.
Məlumatlara görə o, ya 28 yaşında 1653-cü ildə Poltavada əfv edildikdən qısa müddət sonra vərəmdən ölüb, ya da monastırlardan birinin rahibəsi olub.[3]
Bu əfsanə əsasında Lina Kostenkonun “Marusya Çuray” romanı yazılmışdır. Yazıçı, əsərində Qriqori Borakovskinin "Marusya Çuray - Ukrayna mahnısı" (1887) tarixi dramına əsaslanıb.[4]
- "Як с тобою ми спознавались"
- "Чи ти, милий, пилом припав"
- "Шумить гуде дібровонька"
- "Зелененький барвіночку"
- "Над моєю хатиною"
- "На городі верба рясна"
- "Чом не гудуть буйні вітри"
- "Чого ж вода каламутна"
- "В кінці греблі шумлять верби"
Xatirəsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]2006-cı il aprelin 14-də N.V.Qoqol adına Poltava Vilayət Musiqili Dram Teatrının binasının qarşısında, Lenin küçəsindəki Teatr Meydanında əfsanəvi Marusa Çurayın abidəsinin açılışı olmuşdur.
Marusya Churayın rəsmi 2000-ci ilin fevralında Ukraynanın poçt markasına həkk olunub.
Musiqidə xatırlanması
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ağ Qvardiya qrupunun "Balerinalar və Atlar" mahnısında bu sözlərlə: "...bir əlin palitranın üzərində durna qanadı kimi uçduğu yerdə, dünyada Marusya Çurayın kövrək ruhu görünür" xatırlanır.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 3 4 Swartz A. Marusia Churaĭ // Open Library (ing.). 2007.
- ↑ 1 2 3 4 Maryna Hordiïvna Churaĭ // Faceted Application of Subject Terminology.
- ↑ "Чурай, Маруся". histpol.pl.ua. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
- ↑ Галина Пивоварова. "Григорій Бораковський: драматург за покликанням". www.dnipro.libr.dp.ua (ukrayna). 2023-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-09.
Xarici keçidlər
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Маруся Чурай. Розділ 3. Сповідь — озвучений уривок.
- Загурская, Эльвира. Легенды о Марусе Чурай // День. № 221, суббота, 16 декабря 2006
- Дівчина з легенди Маруся Чурай. Видавництво Художньоі літератури «Дніпро». Київ 1967.
- Произведения Чурай на аудиобиблиотеке litplayer
- Marusya Churay Ukrayna ensiklopediyasında (ing.)
